Interview: Geloof en veganisme

Dit jaar had ik de eer om één van de mensen te zijn die voor het herfstnummer van VEGAN magazine, het blad van de Nederlandse Vereniging voor Veganisme, werd geïnterviewd over het onderwerp ‘Geloof en Veganisme’. Ik vertel daarin hoe voor mij Jodendom en veganisme in elkaars verlengde liggen.

Voor het schriftelijke interview kreeg ik een aantal boeiende vragen voorgelegd die me dwongen om mijn persoonlijke relatie tussen geloof en veganisme nog eens goed onder woorden te brengen.
Omdat ik nu eenmaal een perfectionist ben leverde dat meerdere A4tjes tekst op, waarmee ik de redactie van het VEGAN magazine dus opzadelde met de moeilijke klus om al die tekst terug te brengen tot een kort en leesbaar stukje waarin toch de kern zat van wat ik te zeggen had. Dat is ze wonderlijk goed gelukt.

Voor wie naar aanleiding van het stukje in het VEGAN magazine geïnteresseerd is in mijn hele verhaal plaats ik hier op mijn blog mijn oorspronkelijke antwoorden op het interview.

* Om te beginnen: vloeide veganisme uit geloven, of kwam geloven uit veganisme voort?

Geen van beide. Ik ben opgegroeid als een seculiere/humanistische vleeseter. Toen ik 40 jaar geleden mijn vrouw leerde kennen ben ik gestopt met vlees eten, zij was vegetariër en ik, tot die tijd, wat je nu een flexitariër zou noemen.
Ik ben van Joodse afkomst maar het geloof kwam pas later in mijn leven.
Veganisme nog veel later, helaas.

* Kun je deze weg toelichten – zoals opvoeding, vrienden, school, sociale media…?

Tien jaar geleden nam ik deel aan een werkbezoek aan een reguliere en een biologische melkveehouderij. Daar tussen de koeien viel opeens het kwartje: Je kunt als vegetariër nog zo overtuigd biologisch dynamische kalf-bij-de-koe-melk en vrije-uitloop eieren kopen maar ook die biologische kalfjes eindigen uiteindelijk in het slachthuis net als de kippen en koeien als ze niet meer productief zijn.
Naast elk plakje kaas dat je eet ligt een denkbeeldig plakje worst, realiseerde ik me toen.

Vanaf dat moment was ik veganist.

* Wat is jouw persoonlijke ‘vegan geloofssymbool’? . Kun je hier iets meer over vertellen?

Ik draag een hanger die bestaat uit een davidster met daarin de Hebreeuwse letter ‘Sjin’ (de ‘Sj’ klank). Die letter staat voor Sjadai één van de namen voor G-d, maar voor mij staat het vooral ook voor ‘Sjalom’. Dat is een centraal begrip in het Jodendom.

Sjalom is niet alleen de afwezigheid van oorlog maar ook het vinden van vrede (harmonie en compleetheid) met je zelf, met anderen en met Adonai.
Sjalom gaat voor mij daarom per definitie niet samen met het eten van dierlijke producten. Want hoe kun je nu vrede vinden met het product van pijn, lijden, dood en geweld op je bord en in je mond.

* Heb je een bepaald geloofsthema (bijvoorbeeld een passage uit de bijbel of een psalm, liedtekst) dat voor jou een speciale betekenis heeft in het licht van veganisme?

Zulke passages zijn er meer dan genoeg. Meer dan ik in dit interview kwijt kan. Misschien mag ik daarom iets anders vertellen?
De hele familie van mijn moeders kant is vermoord in de oorlog. Mijn opa, oma, ooms, tantes neefjes, alles.  Met die familiegeschiedenis is de Sjoa (holocaust) nooit ver weg in je gedachten. Op de momenten dat ik bij een (pre-corona) treinstoring een paar uur, opgepropt tegen mijn medereizigers aan, in de trein moest staan, moest ik altijd denken: “Hoe hebben ze dat uitgehouden, dagenlang staan in zo’n veewagon helemaal naar Polen!”
Maar de Sjoa is net zo goed heel dicht bij als ik een wagen voorbij zie rijden vol angstige varkens of kalfjes op transport naar een zekere dood en wanneer ik op YouTube zie hoe overbodige laboratorium ratjes wanhopig proberen te ontsnappen als ze in een glazen bakje worden vergast.

Voor mij is de geschiedenis van mijn familie een extra reden om vegan te zijn.
Het gaat niet om het vergelijken van leed maar over wat we kunnen leren van het verleden. Ik onderschrijf dan ook volledig de woorden van dierenactivist en Sjoa-overlevende Alex Hershaft”:

“ Never again’ should not be about what others shouldn’t do to us. It should be about what we shouldn’t do to others.
‘Never again’ means that we must never again perpetrate mass atrocities against other living, sentient beings. ” 

 
* Heb je ooit het gevoel (gehad) dat het veganisme jouw geloofsovertuiging in de weg zat, of juist (ook) andersom?

Nee nooit! Het past prima in elkaar

* Kun/wil je daar iets meer over vertellen?

Voor mij persoonlijk komen zowel de motivatie om gelovig te worden als mijn keuze voor veganisme uit hetzelfde principe voort: Het niet kunnen en willen accepteren dat de wereld slechts een chaos is waarin het recht van de sterkste het laatste woord heeft.
Ik geloof in rechtvaardigheid, mededogen en liefde. Die zijn universeel en daar kun je dieren niet van uitsluiten.

Daarnaast is het inzicht dat dieren een intrinsieke waarde hebben en individuen zijn, die net als wij gevoel hebben, volop aanwezig in de Bijbel en in de Thora. En het is in het Jodendom streng verboden om dieren onnodig te laten lijden (Tsa’ar baalee chajiem).  
Steeds vaker wordt dit principe vertaald naar de opdracht om plantaardig te eten.
Zie onderstaande video.

https://www.youtube.com/embed/TIBmDtokjCA

Oftewel, met de woorden van Rabbi David Rosen (oud opperrabbijn van Ierland):
‘Vegan is the new kosher!’

* Welk advies zou jij willen meegeven aan gelovigen die graag vegan zouden willen worden maar die stap nog niet kunnen of durven te zetten?

Allereerst: Vegan eten is een feest! Niks slablaadjes en wortels kauwen. Zeker tegenwoordig kun je alles eten wat je lekker vindt.
En eh…. trek je niets aan van opgetrokken wenkbrauwen bij medegelovigen. Jij hebt gelijk, je loopt alleen een beetje op ze voor. 😉

* Tot slot en op de vleugels van het mondiaal veganisme: als je een vegan gebed of hartenwens zou mogen uiten voor de wereld, hoe zou jouw boodschap dan luiden?

In het traditionele ochtendgebed komt deze zin voor: “Gezegend is de Ene (G-d), die mededogen heeft met de aarde en met (al) haar schepselen”.
Het is denk ik, de bedoeling van zowel jodendom als christendom en waarschijnlijk van elke (theïstische) religie dat wij mensen proberen om zo veel mogelijk op G-d te lijken. Dat is dat beeld van G-d waar de bijbel het in Genesis over heeft! Het gaat niet over een voetstuk waar we op worden geplaatst maar het is een opdracht. Een opdracht om voor de schepping te zorgen naar Zijn beeld.

Het is mijn wens dat steeds meer mensen die o­pdracht serieus nemen en dat mededogen met en liefde en zorg voor de aarde en al onze mede-aardbewoners (mens en dier) het uiteindelijk winnen van hebzucht en lekkere trek.